Samobójstwa wśród najmłodszych członków społeczeństwa są trudnym i kontrowersyjnym tematem. Poznaj znaki ostrzegawcze i dowiedz się, jak podejść i pomóc tej populacji.
Na całym świecie każdego roku ponad 800 000 ludzi umiera z powodu samobójstwa. Około 2,5% populacji podejmuje w ciągu życia przynajmniej jedną próbę samobójczą.
W grupie wiekowej 10-24 lata samobójstwo jest drugą najczęstszą przyczyną śmierci.
50% samobójstw wśród młodzieży wiąże się z dynamiką rodziny, w tym słabą komunikacją, zaniedbaniem, przemocą i używaniem substancji. Identyfikacja sygnałów ostrzegawczych samobójstwa jest kluczem do zapobiegania przedwczesnej śmierci.
Dla większości z nas pomysł odebrania sobie życia przez małe dziecko jest nie do pomyślenia, ale niestety w latach 2000-2017 taka była rzeczywistość dla ponad 5000 rodzin w samych Stanach Zjednoczonych (5527 zgonów).
I to tylko dla dzieci w wieku 10-14 lat. Jeśli przyjrzymy się osobom w wieku od 10 do 24 lat, liczby osiągają alarmującą sumę 88 744 osób. Dla tej populacji samobójstwo jest już drugą najczęstszą przyczyną śmierci.
Z kolei w Polsce o 134% zwiększyła się liczba prób samobójczych podejmowanych przez dzieci i młodzież w grupie wiekowej 13-18 lat między 2013 a 2020 rokiem. W 2013 roku osoby z tej grupy wiekowej podjęły 348 prób samobójczych, podczas gdy w 2020 roku – 814.
144 osoby w wieku 13-18 lat odebrały sobie życie w wyniku samobójstwa w 2013 roku, podczas gdy w 2020 roku było to 106 osób.
Czytaj: Polska na drugim miejscu w Europie pod względem samobójstw nieletnich
Naturalnym pytaniem, jakie należy zadać sobie jako społeczeństwu, jest: co prowadzi te dzieci do tak wysokiego poziomu beznadziejności?
Nie ma łatwej odpowiedzi, a już na pewno nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi, ale niektóre czynniki odgrywają pewną rolę:
1. Relacje rodzinne
Badacz Johan Bilsen twierdzi, że około 50% samobójstw wśród młodzieży jest związane z czynnikami rodzinnymi, w tym wzorcami komunikacji, zaniedbaniem, przemocą, nadużywaniem substancji oraz historią zaburzeń psychicznych i samobójstwem.
2. Genetyka.
Badania wykazały wyższe ryzyko samobójstwa u osób z biologiczną historią samobójstwa, nawet u dzieci, które zostały adoptowane.
3. Okres dojrzewania
Młodzi ludzie są bardziej narażeni na problemy ze zdrowiem psychicznym, szczególnie w okresie dojrzewania, kiedy przechodzą zmiany w poszukiwaniu własnej tożsamości.
Ten okres w życiu charakteryzuje się ruchem, zmianami i przechodzeniem z jednego stanu do drugiego, w kilku dziedzinach jednocześnie. Młodzi ludzie muszą podejmować decyzje o ważnych konkretnych kierunkach w życiu, na przykład w szkole, sytuacji życiowej, grupie rówieśniczej itp.
Muszą także stawić czoła nowym wyzwaniom w zakresie budowania własnej tożsamości, rozwijania poczucia własnej wartości, zdobywania coraz większej samodzielności i odpowiedzialności, budowania nowych relacji intymnych itp.
W międzyczasie sami podlegają ciągłym, zmieniającym się procesom psychicznym i fizycznym. A poza tym często mają do czynienia z wysokimi, czasami zbyt wysokimi oczekiwaniami ze strony krewnych i rówieśników. Takie sytuacje nieuchronnie wywołują pewien stopień bezradności, niepewności, stresu i poczucia utraty kontroli.
Czytaj: Las samobójców w Japonii
4. Błędna interpretacja sygnałów społecznych
Rozwój mózgu jest również kluczem do zrozumienia zachowań młodzieży. Śródmózgowie, w którym przetwarzane są emocje, jest dobrze rozwinięte, a połączenia kory przedczołowej odpowiedzialne za rozumowanie wciąż trwają. Ten obszar pozwala nam planować, moderować zachowania społeczne, ustalać priorytety i logicznie myśleć.
W rezultacie dzieci i młodzież mają skłonność do błędnej interpretacji sygnałów społecznych, działania pod wpływem impulsu i podejmowania ryzykownych zachowań. Tutaj mogą pojawić się myśli samobójcze.
5. Social media
Nawiązywanie połączeń online niekoniecznie jest negatywne. Wręcz przeciwnie: korzyści dla młodzieży są liczne. Umożliwia im to poprawę umiejętności komunikacyjnych, poszerzenie sieci społecznościowej i rozwijanie nowych zainteresowań.
Problemy pojawiają się, gdy środowisko internetowe zastępuje relacje i działania z prawdziwego życia; kiedy przejmuje zdolność dziecka do patrzenia poza ekrany i znajdowania radości gdzie indziej. COVID-19 zaostrzył tę tendencję, ale wciąż nie mamy danych ani badań, które wykazałyby wpływ pandemii na młodzież.
W Stanach Zjednoczonych badanie z 2017 roku przeprowadzone na 506 820 młodych ludziach w wieku od 13 do 18 lat wykazało, że nastolatki, które spędzają więcej czasu wpatrując się w ekrany telefonów, mają znacznie większe prawdopodobieństwo wystąpienia objawów depresji lub co najmniej jednego wyniku związanego z samobójstwem.
Kluczowe znaczenie ma znalezienie równowagi między życiem na ekranie i poza nim. Badanie wykazało, że nastolatki korzystające z urządzeń elektronicznych trzy lub więcej godzin dziennie miały o 34% większe prawdopodobieństwo wystąpienia co najmniej jednego wyniku związanego z samobójstwem niż osoby korzystające z urządzeń przez dwie lub mniej godzin dziennie.
Młodzież, która codziennie odwiedzała serwisy społecznościowe, była o 13% bardziej skłonna do zgłaszania objawów depresji niż osoby, które korzystały z nich rzadziej.
Koniecznie zajrzyj na f7.pl
Według badań jednym z czynników przyczyniających się do depresji są miary popularności tworzone przez Facebooka, które mogą prowadzić do poczucia nieadekwatności, gdy młoda osoba widzi, jak jej „przyjaciel” dobrze się bawi.
Badacze zauważają jednak, że nie dotyczy to wszystkich użytkowników. W przypadku odpowiedniego dostosowania efekt może być odwrotny: zwiększenie pozytywnych uczuć nastolatka na swój temat.
Studenci
W swojej ocenie stanu zdrowia studentów z 2018 roku American College Health Association poprosiło 88 178 studentów o określenie, które czynniki negatywnie wpłynęły na ich wyniki w nauce. Stres znalazł się na szczycie listy z 33,2 procentami, a następnie niepokój (26,5 procent), trudności ze snem (21,8 procent) i depresja (18,7 procent), z których wszystkie mają bezpośredni wpływ na zdrowie psychiczne. Wielu nie szuka pomocy.
Dane pokazują pewną liczbę młodych ludzi, którzy potrzebują profesjonalnej uwagi i wsparcia ze strony rodziny i rówieśników, ale większość ludzi uważa, że nie byliby przygotowani do podjęcia działań. Wiedza o tym, jak podejść do tej populacji, może mieć wpływ na sposób, w jaki zareagują, więc zebrałam kilka wskazówek, jak zwracać się do młodych dorosłych.
Znaki ostrzegawcze
Uważaj, jeśli dziecko…:
- staje się coraz bardziej odizolowane,
- przestaje cieszyć się zajęciami, które kiedyś uwielbiał,
- nie uczęszczaj już na zajęcia ani nie wychodzi do znajomych,
- reaguje negatywnie lub z apatią na większość rzeczy,
- miewa wahania nastroju, które wydają się pochodzić znikąd,
- doświadcza zaburzeń snu ( za dużo śpi lub za mało),
- zajmuje się tematami związanymi ze śmiercią, w tym samobójstwem (filmy, muzyka, książki),
- wykazuje brak zainteresowania szkołą, następuje nagły spadek ocen, opuszcza zajęcia klasowe, ma trudności z koncentracją i objawia agresję nauczycieli i rówieśników,
- wycofuje się, lekceważy swój wygląd osobisty lub używa substancji,
- angażuje się w działania ryzykowne, samookaleczenia,
- zmienia nawyki żywieniowe.
Co pomoże?
Najważniejszym atutem są relacje. Trzymaj się blisko, oferuj nieoceniającą pomoc i jak najwięcej (za zgodą) angażuj rodzinę, przyjaciół, nauczycieli, wykładowców lub personel. Zbuduj empatyczną, wspierającą społeczność.
Zdrowe nawyki, takie jak odpowiedni sen, dieta, ćwiczenia fizyczne, opieka zdrowotna i terapia. Większość szkół oferuje usługi w zakresie zdrowia psychicznego dla uczniów, więc skorzystaj z tego.
Wskazówki dla rodziców
- Pozostań zaangażowany w ich życie akademickie. Jeśli masz dzieci, które nadal uczęszczają do szkoły, bierz udział w wydarzeniach dla nich istotnych, takich jak występy taneczne i mecze sportowe. Jeśli pojawią się problemy w szkole, porozmawiaj z nauczycielami i wykładowcami.
- Będąc na studiach, co często oznacza, że są poza domem, utrzymuj kontakt. Jest to szczególnie ważne dla pierwszoroczniaków, ponieważ przechodzą wiele adaptacji, więc muszą mieć poczucie, że wsparcie rodziny nadal istnieje.
- Rozmawiając z dzieckiem, unikaj komentarzy „dobrych lub złych”. Zadawaj pytania otwarte (takie, na które nie odpowiada proste tak lub nie). To pomaga im otworzyć się na Ciebie.
- Słuchaj, słuchaj, słuchaj. Niejednokrotnie zamiast szukać rady, potrzebują wysłuchania. Dzieci zazwyczaj jasno dają do zrozumienia, kiedy chcą otrzymać obiektywne wskazówki. Dobrym podejściem jest powiązanie ich problemów z podobnymi, które miałeś w przeszłości. Jest to mniej inwazyjne niż mówienie takich rzeczy jak „Myślę, że powinieneś”. Daj im przestrzeń, aby dowiedzieć się, co jest dla nich najlepsze, przedyskutuj różne możliwości i pokaż im kąt, którego mogli nie wziąć pod uwagę.
- Pamiętaj, że czasami dzieci i nastolatki, które rozważają samobójstwo, nie powiedzą Ci o tym, ponieważ martwią się, jak zareagujesz. Twoje bezpośrednie, nieoceniające pytania mogą zachęcić ich do dzielenia się swoimi przemyśleniami i uczuciami. Niezależnie od odpowiedzi, jeśli podejrzewasz, że dana osoba może mieć skłonności samobójcze, natychmiast poszukaj profesjonalnej pomocy.
Znaki ostrzegawcze u młodszych dzieci
Dzieci „rozmawiają” poprzez zachowanie i zabawę, dlatego zwracaj uwagę na zmiany w tych dwóch obszarach. Pamiętaj, że tylko Ty znasz swoje dziecko, więc dla niektórych agresja może objawiać się jako zmiana behawioralna. Inni mogą stać się niespokojni lub smutni. Mogą robić takie rzeczy jak:
- rozdaje zabawki,
- staje się bardziej agresywny poprzez zabawę,
- całkowicie odmawia gry,
- miewa nawracające koszmary,
- rozwija lęk separacyjny,
- ma fizyczne dolegliwości, takie jak ból brzucha i głowy,
- ma trudności z koncentracją,
- wykazuje niską samoocenę/negatywny obraz siebie.
Rośnie świadomość i zainteresowanie problemem autoagresji i samobójstw właśnie w najmłodszych grupach wiekowych. Z punktu widzenia osób dorosłych, takie czyny dokonywane przez młodych ludzi, mogą wydawać się niepojęte. Jednak w związku z rosnącym problemem na świecie oraz w Polsce, należy przyjrzeć się temu zjawisku, aby dobrze je zbadać, co może dać podstawę do planowania skutecznych działań profilaktycznych.
