Ada Lovelace jest uważana za pierwszą na świecie programistkę komputerową.
Augusta Ada Byron urodziła się 10 grudnia 1815 roku jako córka Anne Isabelli Noel-Byron (znanej jako Annabella) i słynnego angielskiego poety Lorda Byrona. Niedługo po jej urodzeniu małżeństwo jej rodziców się rozpadło. W obawie, że Ada może odziedziczyć burzliwy i nieprzewidywalny temperament swojego ojca, poety, matematycznie uzdolniona Annabella, nazywana niegdyś przez Byrona „księżniczką równoległoboków”, dbała o to, by jej córka otrzymała naukowe wykształcenie.
12-letnia Ada, szczególnie zainteresowana mechaniką, chciała wynaleźć maszynę latającą – niestety bez powodzenia. Ale miłość do maszyn jest podstawą późniejszej przyjaźni Ady Lovelace z matematykiem Charlesem Babbage, którego poznała na przyjęciu, gdy miała 17 lat.
Babbage pracował nad prototypem maszyny liczącej o nazwie „Maszyna Różnicowa”, a Ada była zaintrygowana jego pomysłami. Ada i Babbage nawiązali korespondencję dotyczącą idei matematycznych, która trwała przez wiele lat.
W 1842 Charles wygłosił wykład na temat swojego najnowszego wynalazku, Silnika Analitycznego. Włoski matematyk Luigi Menabrea napisał raport z tej rozmowy po francusku, a Ada Lovelace przetłumaczyła ten artykuł na angielski z pomocą Charlesa Babbage i uzupełniła go własnymi komentarzami. Jej adnotacje, zwane po prostu „notatkami”, okazały się trzy razy dłuższe niż rzeczywisty artykuł. Pokazały, że Ada dostrzegała potencjał maszyny poza urządzeniem do obliczeń numerycznych.
Jej wizja maszyny, która mogłaby również przetwarzać nuty, litery i obrazy, wyprzedzała współczesne komputery o sto lat. W swojej słynnej już notatce „G” Lovelace dodała krok po kroku opis obliczania liczb Bernoulliego za pomocą maszyny Babbage – zasadniczo algorytmu – który w efekcie czyni ją pierwszym na świecie programistą komputerowym.
Około sto lat przed tym, jak Konrad Zuse zaprojektował pierwszą programowalną maszynę obliczeniową, w latach 40. XIX wieku Ada Lovelace napisała pierwszy program komputerowy na świecie. Z nowoczesnej perspektywy jej twórczość jest wizjonerska.
Za jej życia jej wkład naukowy prawie nie przyciągał uwagi. Dopiero w XX wieku, z początkiem ery komputerów, dostrzeżono znaczenie jej notatek. Dziś jest znana na całym świecie, nie tylko dlatego, że w latach 70. jej imieniem nazwano język komputerowy ADA. Za swoje osiągnięcia słusznie nazywana jest pionierką współczesnej informatyki.
Fascynująca jest również odwaga, jaką wykazała się Ada Lovelace, aby zrealizować swoje marzenie o karierze naukowej w obliczu wielkiego oporu społecznego. Dotyczy to oczywiście wszystkich kobiet-naukowców tamtych czasów, a z perspektywy czasu jej praca jest jeszcze bardziej imponująca. Oprócz kariery naukowej Ada wychowała także trójkę dzieci.
Czytaj: 10 nieustraszonych kobiet, które walczyły o lepszą przyszłość
Jakie były dominujące role płciowe w czasach Ady Lovelace? Jak udało jej się wytrwać i odnieść sukces pomimo wielu ówczesnych ograniczeń nałożonych na kobiety?
Społeczeństwo dziewiętnastowieczne było patriarchalne: kobiety zostały zdegradowane do roli zwykłych obserwatorów. Nie uważano je za niezależne ani dojrzałe. Mężczyzna był głową rodziny. W ówczesnych ideałach obowiązki małżeńskie – żony i matki – były jedynym celem życia kobiety. Wyjątkiem byli rolnicy, gdzie zwykle wszyscy członkowie rodziny angażowali się w niezbędną pracę.
Kobiety były wychowywane z myślą o zostaniu żonami i matkami. Na przykład kobietom w Wielkiej Brytanii odmówiono dostępu do uniwersytetów i bibliotek naukowych. Poza takimi ograniczeniami kobiety musiały borykać się ze znacznymi uprzedzeniami. Ruch kobiecy Sufrażystek powstał w Wielkiej Brytanii dopiero na początku XX wieku, czyli ponad 50 lat po śmierci Ady Lovelace w 1852 roku.
Czytaj: 25 wynalazków wymyślonych przez kobiety
Jak udało jej się wytrwać i odnieść sukces pomimo wielu ówczesnych ograniczeń nałożonych na kobiety?
Przede wszystkim Ada Lovelace urodziła się w zamożnej rodzinie. Jej ojciec, Lord Byron, był jednym z największych poetów tamtych czasów. Jednak opuścił rodzinę wkrótce po narodzinach Ady, więc dorastała ze swoją matką o matematycznym umyśle.
Matka Ady zapewniła jej edukację u najlepszych wychowawców. Słynny logik Augustus De Morgan, z którym Ada uczęszczała na zajęcia, miał decydujący wpływ na późniejsze główne dzieło Ady Lovelace, „Notes”. Poznała też matematyka Charlesa Babbage, wynalazcę maszyn obliczeniowych. W 1842 wygłosił wykład na temat swojego najnowszego wynalazku, Silnika Analitycznego. Włoski matematyk Luigi Menabrea napisał raport z tej rozmowy po francusku. Ada Lovelace przetłumaczyła ten artykuł na angielski z pomocą Charlesa Babbage i uzupełniła go własnymi komentarzami. Jej notatki pokazały, że Ada dostrzegła potencjał komputera w silniku analitycznym. Jej sława w dużej mierze opiera się na tej pracy.
Ada otrzymała również wsparcie od swojego męża Williama Kinga. Kopiował dla niej artykuły w bibliotekach, ponieważ jako kobieta nie mogła chodzić do bibliotek.
Jak ważny jest dzisiaj wkład Ady Lovelace w informatykę?
Gdyby Ada nie napisała pierwszego programu komputerowego, zrobiłby to ktoś inny. Znaczenie jej pracy polega na tym, że zrobiła to jako pierwsza – sto lat przed wynalezieniem komputera. Obecnie jej program nie ma oczywiście żadnych praktycznych zastosowań.
Koniecznie zajrzyj na f7.pl
Oczywiście od XVIII wieku wiele się poprawiło dla kobiet w nauce. Jakie zmiany zaszły w odniesieniu do kobiet w nauce?
Rola kobiet nie jest bynajmniej tak sztywno zdefiniowana jak w XIX wieku. Przynajmniej na papierze kobiety mają takie same prawa jak mężczyźni. Jednak nadal istnieją nierówności, na przykład w zakresie płac. W porównaniu z kolegami-mężczyznami kobiety często otrzymują znacznie mniej pieniędzy za swoją pracę.
Niemniej, pomimo wielu pozytywnych zmian, liczba kobiet w dyscyplinach STEM jest wciąż niższa niż liczba mężczyzn w tych dziedzinach. Co uważa się za czynniki przyczyniające się do tej rozbieżności? (Na przykład ciągłe uprzedzenia kulturowe, stereotypy dotyczące płci, „matematyka i nauka nie są dla kobiet”; brak kobiecych wzorców do naśladowania itp.)
Czytaj: 11 najwspanialszych kobiet w STEM
Jednym z czynników rozbieżności jest niekompatybilność łączenia rodziny z karierą naukową, chociaż w ostatnich latach i dekadach powstało wiele programów poprawy tej sytuacji.
Czytaj: Noc Muzeów 2022 we Wrocławiu. Zobacz, jakie miejsca odwiedzisz za darmo
