Pomnik Władysława Sikorskiego, generała, który kierował polskim rządem na uchodźstwie podczas II wojny światowej, został odsłonięty w Wielkiej Brytanii w 80. rocznicę jego śmierci w niewyjaśnionej katastrofie lotniczej w 1943 roku.
80 lat temu w katastrofie lotniczej koło Gibraltaru wraz z córką i grupą współpracowników zginął gen. Władysław Sikorski, Naczelny Wódz i premier rządu RP na uchodźstwie.
Pamięć! pic.twitter.com/frmmKUXYpH— PL1918 (@PL1918) July 4, 2023
Naturalnej wielkości figura z brązu powstała na zamówienie lokalnych władz miasta Newark w hrabstwie Nottinghamshire – gdzie znajduje się polski cmentarz wojenny – oraz Instytutu Kultury Polskiej w Londynie. Sikorski jest przedstawiony salutując w kierunku krzyża na polskim pomniku wojennym, który sam odsłonił w 1941 roku.
CZYTAJ NA SPORTEN.COM/PL – Justyna Święty-Ersetić nie wystartuje już w tym sezonie
Dwa lata wcześniej Sikorski był jednym z polskich przywódców uciekających z Polski, gdy wojska niemieckie okupowały kraj, tworząc rząd na uchodźstwie najpierw w Paryżu, potem w Angers, a po upadku Francji wreszcie w Londynie. Został premierem i naczelnym dowódcą polskich sił zbrojnych.
Cmentarz w Newark powstał dla setek polskich lotników, którzy zginęli w obronie brytyjskiego nieba podczas wojny. Odegrali centralną rolę podczas Bitwy o Anglię, w której Polacy stanowili największą grupę pilotów spoza Wielkiej Brytanii.
„Generał Sikorski, jeden z najwybitniejszych polskich mężów stanu XX wieku, poświęcił swoje życie zabieganiu o wolność i niepodległość swojej ukochanej ojczyzny. Gdy wybuchła II wojna światowa objawił się jako latarnia nadziei dla milionów Polaków (…) W Londynie generał Sikorski niestrudzenie zabiegał o sprawy Polski, zawiązując silny polsko-brytyjski sojusz” – mówił podczas uroczystości ambasador RP Piotr Wilczek.
„Aby uczcić 80. rocznicę śmierci Sikorskiego, stosowne jest, abyśmy wznieśli pomnik ku jego pamięci w Newark, czuwając nad jego poległymi towarzyszami” – powiedział Paul Peacock, przewodniczący rady Newark. „To wielki zaszczyt dla naszego miasta, że odegrał tak ważną rolę w historii Polski”.
„80. rocznica śmierci Sikorskiego to szansa na podniesienie wśród nie-Polaków świadomości o znaczących stosunkach polsko-brytyjskich, jakie istniały podczas II wojny światowej” – dodała Marta de Zuniga, dyrektorka Instytutu Kultury Polskiej. „To okazja, by na nowo odkryć zapomnianego sojusznika Wielkiej Brytanii i uczcić jego dokonania”.
Sikorski zginął 4 lipca 1943 roku, kiedy jego samolot rozbił się wkrótce po starcie z Gibraltaru, gdzie zatrzymał się po powrocie do Wielkiej Brytanii po inspekcji polskich żołnierzy stacjonujących na Bliskim Wschodzie.
Brytyjskie śledztwo wykazało, że katastrofa była wypadkiem, ale jego ustalenia nie zostały zaakceptowane przez polski rząd. Przez dziesięciolecia wysuwano różne teorie, że incydent został celowo spowodowany przez sowiecki, brytyjski, a nawet polski spisek, chociaż nie znaleziono rozstrzygających dowodów.
Jego strata była postrzegana jako ogromny cios dla sprawy Polski w czasie wojny. Po śmierci Sikorskiego, Winston Churchill opłakiwał stratę człowieka, który był „mężem stanu, żołnierzem, towarzyszem, sojusznikiem, a przede wszystkim Polakiem”.
CZYTAJ: Polskie piwo okrzyknięte najlepszym na świecie! W naszym kraju jest mało znane
Szczątki Sikorskiego spoczęły na cmentarzu w Newark. W 1993 r. został repatriowany do Polski, gdzie został pochowany w królewskich kryptach na Wawelu w Krakowie. W ubiegłym roku z Newark do Warszawy sprowadzono też szczątki trzech innych polskich przywódców na uchodźstwie.
Nowy pomnik Sikorskiego jest dziełem rzeźbiarza Andrew Lilleya, który stworzył także w Newark pomnik Ireny Sendler, polskiej działaczki społecznej, która uratowała setki, a być może tysiące żydowskich dzieci z warszawskiego getta.
„Mam nadzieję, że mieszkańcy Newark przyjmą generała Sikorskiego do swoich serc, tak jak Irenę” – powiedział Lilley lokalnej gazecie Newark Advertiser.
